مدافعان حرم

مدافعان حرم اهل بیت یا به اختصار و مشهور به مدافعان حرم نیروهای شبه نظامی هستند که توسط حکومت جمهوری اسلامی ایران سازماندهی و به کشورهای سوریه و لبنان اعزام می‌شوند که بنابر ادعای دولت جمهوری اسلامی هدف حفاظت از حرم خاندان محمد را دارند و به گروه‌های همفکر در این کشورها کمک‌های مستشاری و عملیاتی می‌کنند.^[1] بیشتر افراد این گروه را نیروهای رسمی سپاه پاسداران جمهوری اسلامی ایران و بسیج تشکیل می‌دهند که اکثر کشته شده‌های ایران نیز از این دو نهاد نظامی ایران هستند.^[2]

این گروه بخشی از نیروی نظامی ایران است که در جنگ نیابتی ایران و عربستان مبارزه می‌کنند و بیشتر شیعه مذهب و به «سپاه بین‌المللی شیعیان» معروف هستند.^[3] این افراد بیشتر از کشورهای ایران، یمن، افغانستان، عراق، سوریه و لبنان هستند.^[4] بنا برا ادعای این گروه این افراد از حرم اهل بیت در مقابل حمله گروه‌های داعش حفاظت می‌نمایند. عده‌ای از این افراد در درگیری‌های بین نیروهای دو طرف کشته شدند.^[5][6] مدافعان حرم بخشی از دو هزار نیروی ایرانی یا تحت حمایت ایران در سوریه هستند.^[7] کشته شدگان این گروه شبه نظامی تحت حمایت بنیاد شهید و امور ایثارگران جمهوری اسلامی ایران قرار می‌گیرند که بیش از نیمی از این افراد افغانی هستند.^[8]

حکومت جمهوری اسلامی ایران در ابتدا فقط به نقش مستشاری در جنگ داخلی سوریه اذعان می‌داشت ولی بعد از کشته شدن نظامیان بلندپایه سپاه پاسداران از این کشته‌ها به عنوان مدافعان حرم یاد کرد و این اصطلاح رواج یافت.^[9] این اصطلاح پس از تخریب مقبره حجر بن عدی توسط گروه‌های تروریستی و تهدید این گروه‌ها مبنی بر حمله به حرم زینب بنت علی، در اوایل 1392 خورشیدی وارد ادبیات اجتماعی شد.^[10]

در فهرست کشته شدگان مدافع حرم افرادی از اهل سنت دیده می‌شوند.^[11]

نحوه شکل‌گیری

جبهه النصره شاخه القاعده در سوریه،^[12] در دهم اردیبهشت ماه 1392 علاوه بر نبش قبر حجر بن عدی،^[13][14] تهدید به تکرار این اقدام در حرم زینب بنت علی کرد.^[15] سید حسن نصرالله، در اولین واکنش‌ها، ضمن آنکه حمله به حرم حضرت زینب را دارای پیامدهای بسیار خطرناک دانست، از کسانی سخن گفت که در حال دفاع از حرم زینب بنت علی هستند و در این راه کشته می‌شوند.^[16][17]

در سوم شهریور 1391ش، مشهد السقط (مزار محسن بن حسین) در منطقه المشهد حلب در سوریه، مورد حمله نیروهای مخالف دولت سوریه قرار گرفت و پس از آن بود که گروه‌هایی برای جلوگیری از تکرار این اقدام درباره? حرم سکینه دختر حسین بن علی، اقدام به دفاع از آن کردند. تشکیل تیپ ابوالفضل العباس در عراق، و اعزام به سوریه برای دفاع از حرم زینب بنت علی هم اقدامی بود که در بهمن 1391 رخ داد، اما استفاده از عبارت «مدافعان حرم»، اواخر اردیبهشت 1392ش در رسانه‌های ایرانی و فارسی‌زبان رایج شد.^[10]

در اوایل بحران سوریه، تروریست‌ها با یک کامیون حامل مواد منفجره به طرف حرم زینب بنت علی حرکت می‌کنند. این کامیون در ترمینال منفجر می‌شود. انتشار خبر چنین اقدامی سبب می‌شود که افراد زیادی برای دفاع از حرم راهی سوریه شوند.^[10][18]

بحث و مشاجره

در رابطه با اعزام داوطلبانه نیروهای موسوم به مدافعان حرم به سوریه بحث‌هایی وجود دارد و بیان می‌شود که بسیاری از آنها درازای دریافت اقامت و مبالغ پول از ایران به جنگ می‌روند و تعداد کشته شده افغانی سبب توجه گروه‌های مدافع حقوق بشر شده است.^[19][20]

در مستند نبرد پنهان، حسن شمشادی نحوه شکل گیری مدافعان حرم را همزمان با اوج‌گیری بحران در سوریه و نزدیک شدن تروریستها به حرم زینب بنت علی می‌داند.^[10]

گروه‌های تشکیل دهنده

1. لشکر فاطمیون یا لواء فاطمیون:این گروه شامل مجاهدین شیعه افغانستانی می‌باشد که در خط مقدم دفاع از حریم اهل بیت فعالیت دارند.
2. حزب‌الله لبنان
3. حزب‌الله سوریه
4. سپاه بدر
5. گردان ابوالفضل‌العباس یا «لواء ابوالفضل العباس»
6. نیروی قدس سپاه پاسداران انقلاب اسلامی
7. مستشاران ارتش جمهوری اسلامی ایران

این گروه، با تشکیل ستاد مردمی مدافعان حرم در ایران، تا به حال 10 تجمع با عنوان مدافعان حرم در تهران برگزار کرده است.

1. گردان زینبیون
2. گردان لواء ذوالفقار
3. گروه عصائب اهل حق
4. سرایا السلام
5. سرایا الخراسانی
6. کتائب حزب‌الله
7. حزب‌الله عراق
8. کتائب امام علی
9. کتائب سیدالشهداء
10. حرکة النجباء^[21]